Ngày đăng : 28/04/2015

Tháng 4 - Sách hay nên đọc (tuần 4)


Hiện tượng con người, Pierre Teilhard de Chardin, Đặng Xuân Thảo dịch, Nxb Tri Thức, 2014, bìa cứng, 564 trang, 150.000 VND


Pierre Teilhard de Chardin sinh năm 1881 tại vùng Auvergne của Pháp, mất năm 1955. Ông là một học giả rất đặc biệt, vì ngoài việc là một nhà cổ sinh vật học nổi tiếng với việc tham gia vào khám phá người vượn Bắc Kinh năm 1929, ông cũng là một nhà nghiên cứu triết học, thần học và còn là một linh mục Dòng Tên.

Cuốn sách Hiện tượng con người được xuất bản lần đầu năm 1955, sau khi ông đã mất. Tác phẩm đã gây tiếng vang lớn trong nhiều năm, và những âm hưởng mạnh mẽ của nó đến nay vẫn còn. Cuốn sách trình bày một quan điểm độc đáo về vũ trụ. Quan điểm này mở rộng thuyết tiến hóa đến lĩnh vực tinh thần và được coi là bước tiến quan trọng trong sự hòa giải giữa khoa học hiện đại và tôn giáo.

Nghiên cứu trong cuốn sách khởi đầu từ một nghịch lí con người, biểu lộ qua việc khoảng cách hình thái học giữa con người và khỉ giống người là không đáng kể, trong khi đó, con người lại khác những động vật ấy biết bao. Để giải thích nghịch lí này, tác giả lần theo quá trình tiến hóa trong Quá khứ, cho đến tận những cội nguồn của sự sống trên trái đất. Bằng cách nhìn ra những đường nét chủ đạo của quá trình đó (đôi khi bị che phủ bởi những vẻ bề ngoài đối nghịch), tác giả chỉ ra những điều kiện chung mà sự sống trong quá khứ phải thỏa mãn để có được diện mạo như ngày hôm nay. Rồi từ đó, tác giả rút ra quy luật về độ phức hợp và ý thức.

Cũng chính từ cách nhìn này, tác giả nhận ra sự cần thiết của việc đưa vào quá trình đó một biến số mới nhằm diễn giải hợp lẽ hiện tượng con người. Biến số đó là mặt nội tại của sự vật, hay chính là tâm thần, được giả định hiện hữu dưới một dạng sơ đẳng ngay từ cấp độ tế bào. Theo những nấc thang tiến hóa, cấp độ tâm thần ngày càng tăng lên và bắt đầu từ con người, tác động của nó trở nên nổi trội sau khi đã trở thành ý thức có phản tư. Từ đó, tinh thần trở thành động lực chủ chốt của sự tiến hóa, một tuệ quyển ra đời bên trên sinh quyển. Tiếp nối bước chuyển vượt qua ngưỡng phản tư trong mỗi cá thể con người là sự đi lên của ý thức hướng đến bước chuyển tập thể của sự phản tư, biểu lộ qua những hiện tượng xã hội.

Vụ án, Franz Kafka, Lê Chu Cầu dịch từ bản tiếng Đức, Nhã Nam & Nxb Văn Học, 2015, 320 trang, 68.000 VND


Josef K. chờ đón ngày sinh nhật lần thứ 30 của anh như một ngày bình thường. Nhưng nó lại bắt đầu rất bất thương. Anh bị bắt mà không hề có lý do. Từ khi dính mắc với Vụ Án, dù tin mình hoàn toàn vô tội, K. vẫn buộc phải dò dẫm lún sâu vào mê cung Pháp Luật như trong con ác mộng phi lý, cố hiểu xem mình đã phạm tội gì. Anh nghẹt thở đối đầu với hệ thống toà án có mặt khắp nơi, mỗi lúc một siết chặt hơn bàn tay quyền lực vô hình, và đẩy anh vào chỗ chết...

Nằm trong một phần nhỏ đã thoát ngọn lửa vùi 90% tác phẩm của Franz Kafka vào vĩnh viễn hư vô, Vụ án, cũng như những tiểu thuyết may mắn còn lại của ông, ở dạng bản thảo chưa hoàn chỉnh. Trong ngót nghét trăm năm, tác phẩm đã trả qua lịch sử xuất bản phức tạp, đi từ ''một đống giấy'' đến cuốn sách trọn vẹn dưới bàn tay phù phép của Mã Brod, hoặc từ đó trở về "nguyên trạng bản thảo". Nhưng dù xuất bản dưới hình thức nào, Vụ án vẫn là một huyền thoại không ngừng được giải mã, được đánh giá là kiệt tác văn chương quan trọng nhất nhì của thế kỷ 20.

“Khi Thomas Manm viết Buddenbrenbrooks, Proust viết Đi tìm thời gian đã mất và Kafka viết Vụ án, họ còn lâu mới nghĩ đến chuyện cải tạo xã hội bằng văn xuôi, thế nhưng họ đã tạo nên những tác phẩm mà trong thế kỷ của chúng ta chưa có tác phẩm nào vượt qua được.” - MARCEL REICH-RANICKI

Nhím thanh lịch, Muriel Barbery, Hoàng Mai Anh dịch, Nhã Nam & Nxb Văn Học tái bản, 2015, 86.000 VND


Câu chuyện được dẫn dắt bởi hai giọng kể.

Renée, năm mươi tư tuổi, gác cổng cho một tòa nhà sang trọng tại quận VII Paris, người đã sử dụng nghề nghiệp của mình như một lớp vỏ bọc: “góa chồng, người thấp, xấu xí, béo tròn”, bà xây dựng một hình mẫu hài hước về nghề này để “gìn giữ” tốt hơn đam mê bác học của mình với phim của Ozu, những nhân vật của Tolstoi và tranh tĩnh vật Hà Lan.

Sóng đôi với bà Michel, tâm hồn đồng cảm bất ngờ với bà, đó là Paloma, một cô bé mười hai tuổi, đặc biệt thông minh và bất hạnh. Cô bé đã thấy được sự phi lý của cuộc sống, của những người thân của cô: cô chị học sư phạm, bà mẹ chuyên uống thuốc chống trầm cảm, ông bố có chút hèn nhát. Paloma đự định sẽ tự tử vào ngày sinh nhật lần thứ mười ba và trong khi chờ đợi, cô ghi lại những “suy nghĩ sâu” cũng như kiếm tìm một cái gì đó “đáng để sống”.

Tâm hồn thuần khiết nhưng đầu óc cay độc, hai con người cô đơn này tìm kiếm những khoảnh khắc của cái đẹp trong thế giới tư sản thu nhỏ nghẹt thở bởi những thành kiến.

Nhím thanh lịch giỡn chơi với những nghịch lý nhờ những nhân vật kín đáo nhưng gây ngạc nhiên. Hài hước. Sâu sắc. Nhạy cảm. Triết lý. Ngay từ phần mở đầu, chúng ta sẽ khám phá ra một trong những ý tưởng chủ đạo của tác phẩm: “ảo tưởng lớn và phổ biến cho rằng ý nghĩa của cuộc sống dễ dàng được nhận ra”.

Khả năng cải thiện nghịch cảnh, Nassim Nicholas Taleb, Nxb Trẻ, 2015, 632 trang, 200.000 VND


Trong Khả năng cải thiện nghịch cảnh, Taleb khẳng định vai trò quan trọng của tính bất định, làm cho nó trở nên đáng mong đợi, thậm chí cần thiết, và đề xuất rằng sự việc nên được xây dựng sao cho có khả năng cải thiện nghịch cảnh. Khả năng cải thiện nghịch cảnh không chỉ là sự mạnh mẽ hay khả năng phục hồi. Khả năng phục hồi chỉ có thể chịu đựng những cú sốc và trở về nguyên trạng; trong khi khả năng cải thiện nghịch cảnh nghĩa là trở nên ngày càng tốt hơn.

Quyển sách này bao trùm vấn đề phát minh đổi mới thông qua thử nghiệm và sửa sai, các quyết định trong đời sống, chính trị, quy hoạch đô thị, chiến tranh, tài chính cá nhân, các hệ thống kinh tế, và y khoa.



Sự kiện của "sách hay"

LỄ CÔNG BỐ GIẢI SÁCH HAY LẦN THỨ XI, NĂM 2022
LỄ CÔNG BỐ GIẢI SÁCH HAY LẦN THỨ XI, NĂM 2022
Đến hẹn lại lên, mùa Trung Thu năm nay cũng là lúc Ban Tổ Chức chúng tôi hân hoan tổ...
Xem tiếp


THƯ PHÒNG CỦA CHUYÊN GIA

Xem tiếp



Sách do đơn vị xuất bản tuyển chọn và giới thiệu

BÀ DALLOWAY
BÀ DALLOWAY
NXB Tổng hợp Tp.HCM giới thiệu
...
Xem tiếp