Văn Chương Sài Gòn 1881 – 1924: Văn Xuôi (Tập 1)
Sẽ có người hỏi “Ủa! Sài Gòn cũng có văn chương nữa sao?”. Xin nhỏ nhẻ mà thưa “Dạ, có!”. “Nó gồm có những thứ gì?”. “Dạ, có đủ! Tiểu thuyết ngắn dài, truyện thơ, thơ, phú, tiểu phẩm,”. “Nó có từ hồi nào?”. “Dạ, có từ hồi người Việt biết chữ quốc ngữ ít lâu”.
Khiêm tốn mà nói như vậy!
Văn Chương Sài Gòn bắt đầu là những truyện rất ngắn, nội dung đơn giản, tình tiết cũng giản dị. Lần lần truyện mới dài ra, dài ra, nhiều tình tiết hơn, nhiều éo le, gút mắc hơn và đến thế kỷ XX mới thực sự có những cuốn tiểu thuyết đồ sộ. Đọc lại các truyện thuở bình minh của văn học quốc ngữ, từ những tập “Chuyện đời xưa” của Trương Vĩnh Ký, “Chuyện giải buồn” của Huỳnh Tịnh Của cho chí “Phansa diễn ra quấc ngữ” của Trương Minh Ký đều na ná nhau ở chỗ rất ngắn, nội dung mỏng, đọc dễ hiểu. Đến “Thầy Lazaro Phiền” của Nguyễn Trọng Quản thì mới dài, và độ dài nầy so với tiểu thuyết ngày nay chỉ là một truyện vừa!
Có lẽ thời kỳ đầu, người biết quốc ngữ không nhiều, các vị viết nhằm mục đích cho người học chữ luyện chữ, tập đọc chớ chưa nhằm để “thưởng thức” như ngày nay. Thứ nữa, thuở xưa, người viết cũng không nhằm mục đích kiếm sống nên chẳng cần phải kéo dài lê thê ngày nầy qua ngày khác! Cũng còn có một lý do đặc biệt quan trọng nữa là văn học Sài Gòn “sống nhờ” báo chí, nên hoàn toàn phụ thuộc vào chủ trương xuất bản của từng tờ báo. Các bạn đang cầm trên tay cuốn tác phẩm văn xuôi quốc ngữ thuộc vào hàng xưa nhứt của nước ta lần đầu tiên được tập họp lại thành sách. Sách gồm các truyện rất ngắn, truyện vừa và truyện dài đăng rải rác trên các tờ Gia Định báo, Nam Kỳ, Nông Cổ Mín Đàm, Nam Kỳ Địa Phận, Lục Tỉnh Tân Văn, Trung lập Báo xuất bản tại Sài Gòn từ năm 1881 đến năm 1924 được sưu tập. Tất nhiên đây không phải là tất cả những gì người xưa đã viết, dịch ra. Song trong điều kiện hạn hẹp về tư liệu, chúng tôi đã cố gắng sưu tập, tìm kiếm, biên tập, chú thích hầu phục vụ các bạn.
Văn Chương Sài Gòn 1881 – 1924: Văn Xuôi (Tập 2)
"Các bạn đang cầm trên tay cuốn Tuyển tập truyện bằng chữ quốc ngữ xưa nhứt của nước ta lần đầu tiên được tập hợp lại thành sách. Tuyển tập bao gồm các truyện rất ngắn, truyện ngắn, truyện vừa và truyện dài đăng rải rác trên các tờ Gia Định Báo, Nam Kỳ, Nông Cổ Mín Đàm, Nam Kỳ Địa Phận, Lục Tỉnh Tân Văn, Trung Lập Báo xuất bản tại Sài Gòn từ năm 1881 đến năm 1924.
Tất nhiên đây không phải là tất cả những gì người xưa đã viết, dịch ra. Song trong điều kiện hạn hẹp về tư liệu, chúng tôi đã cố gắng sưu tập, tìm kiếm, biên tập, chú thích hầu phục vụ các bạn.
Với những gì cầm trên tay, các bạn cũng thấy Văn chương Sài Gòn hai thập niên cuối thế kỷ 19 và hai thập niên đầu thế kỷ 20 xứng đáng là một nền văn học đáng trân trọng. Thế nhưng, gần suốt thế kỷ 20, nền văn học này bị lịch sử văn học chính nước ta bỏ quên. Đó là thiệt thòi lớn cho đất nước và cho chúng ta hôm nay.
Tập Văn Chương Sài Gòn 1881-1924 ra đời nhằm mục đích giới thiệu cùng bạn đọc hôm nay những sáng tác, những dịch phẩm của người xưa để chỉ mong các bạn hôm nay biết, đọc và thấy được rằng, tiền nhân của chúng ta cũng có công, có sức gầy dựng một mảng văn chương đáng kính trọng từ thuở ban đầu của chữ quốc ngữ.
Để các bạn thưởng lãm một cách thú vị, chúng tôi chép lại nguyên văn chữ thời xưa, trừ việc có điều chỉnh chút ít về chính tả - chủ yếu là dấu hỏi ngã để các nhà nghiên cứu sau nầy tiện đánh giá. Các chú thích trong sách, chủ yếu chúng tôi tham khảo Đại Nam quấc âm tự vị của Huỳnh Tịnh Của.Chúng tôi cũng tóm tắt tiểu sử một số tác giả mà chúng tôi biết. Những tác giả không biết, chúng tôi để nguyên chờ các bậc thức giả góp sức. "