Tủ sách Tây Nguyên

Giới thiệu Tủ sách Tây Nguyên

Một Tủ sách chuyên đề cho Tây Nguyên

Nguyên Ngọc

Cách đây mấy năm tôi có dịch một cuốn sách của Jacques Dournes, đúng ra là một công trình nghiên cứu đăng trên tạp chí Pháp - Á năm 1950, nhan đề "Các dân tộc miền núi Nam Đông Dương" (Les populations montagnardes du Sud Indochinois). Khi in thành sách, nhà xuất bản đề nghị nên tìm một cái tên khác đỡ khô khan hơn; chúng tôi đồng ý lấy tên là "Miền đất huyền ảo". Không phải chỉ để dễ bán. Quả thật miền đất ấy, mà chúng ta vẫn gọi là Tây Nguyên, là một miền đất huyền ảo. Những năm gần đây Tây Nguyên ngày càng bộc lộ những tiềm năng cứ như là chẳng hề thiếu một mặt nào của mình, đồng thời lại vẫn còn bí ẩn tưởng đến vô cùng, cũng trên hầu như tất cả các mặt: lịch sử cổ xưa, và lịch sử cận đại, thậm chí hiện đại; tự nhiên còn bất tận cho những khám phá, chiều sâu thăm thẳm của rừng, ý nghĩa muôn mặt của rừng mà người Tây Nguyên thấu hiểu vô cùng sâu sắc, cả trong những chiều kích tâm linh và triết học của nó (trong khi hình như chúng ta chỉ hiểu được mặt trần trụi là "tài nguyên"); cơ cấu và thiết chế xã hội truyền thống của các dân tộc, từng dân tộc Tây Nguyên, mà chẳng hạn qua một công trình nghiên cứu về nhân vật Pötao (mà chúng ta vẫn quen gọi là "Vua Lửa") của Dournes, đã hé cho thấy thậm chí có thể làm đảo lộn những ý tưởng quen thuộc và tưởng đã là hoàn toàn xác định trước nay về quyền lực…; những chuyển động của các cơ cấu và thiết chế đó trong thời hiện đại; nền văn hóa của các dân tộc và từng dân tộc Tây Nguyên, cũng ngày càng khiến chúng ta, kể cả những nhà nghiên cứu lâu năm nhất, kinh ngạc về tầm cỡ, sự phong phú và chiều sâu không cùng của nó, mỗi bộ phận, mỗi chi tiết của nó dường như đòi hỏi cả cuộc đời nghiên cứu không phải chỉ của một người… Và những vấn đề hiện tại của Tây Nguyên, vừa nóng bỏng vừa lâu dài: là nóc nhà của toàn Đông Dương, tức bộ phận quan trọng nhất mà cũng nhạy cảm, mong manh nhất của cả ngôi nhà. Làm gì đây, sống như thế nào đây trên cái nóc nhà tuyệt đẹp mà cũng hết sức dễ bị tổn thương này? Vì Tây Nguyên, vì cả nước, vì hôm nay, và vì những thế hệ lâu dài mai sau…

Hiểu biết Tây Nguyên do vậy là vô cùng quan trọng, cấp thiết, một sự hiểu biết cố gắng ngày càng tường tận, sâu sắc, toàn diện hơn. Và không chỉ vì Tây Nguyên, vì sự phát triển bền vững của Tây Nguyên cho sự phát triển bền vững của cả đất nước. Cũng có thể còn vì có thể tìm thấy ở đây, trong lịch sử, trong tự nhiên, trong văn hóa, trong con người bao điều, để suy ngẫm về lẽ đời, về cuộc sống, sự hiền minh mà Tây Nguyên có thể gợi cho con người trong thế giới đang biết bao xáo động hôm nay.

Cũng chính nhà Tây Nguyên học say mê Jacques Dournes có nói một câu để đời: "Nếu phải hiểu để mà có thể yêu, thì lại phải yêu để mà có thể hiểu". Cần đến với Tây Nguyên bằng một tình yêu sâu và lớn. Để mà có thể hiểu. Và càng hiểu, tôi tin vậy, sẽ càng không thể không yêu đến say đắm vùng đất và người tuyệt diệu này.

Tủ sách chuyên đề Tây Nguyên của SachHay.org ra đời với mong muốn tha thiết đó. Một số nhà nghiên cứu, nhà dân tộc học tâm huyết đã là những cộng tác viên đầu tiên. Chắc hẳn nhiều người từng am hiểu và say mê Tây Nguyên sẽ còn đến với chúng ta. Chúng ta sẽ chia sẻ hiểu biết và tình yêu cùng nhau, giới thiệu với nhau những cuốn sách phong phú nhiều mặt về Tây Nguyên, và chúng tôi nghĩ cũng có thể cả một số cuốn sách cơ bản về nhân học, dân tộc học làm cơ sở giúp ta hiểu về Tây Nguyên sâu hơn, giải mã những bí ẩn của vùng đất và người mãi mãi còn kỳ lạ này. Chúng ta sẽ dần dần cùng nhau lập nên một thư mục ngày càng hoàn chỉnh cho bất cứ ai quan tâm đến đề tài quan trọng và thú vị này có thể tìm đến khi cần. Cũng có thể thỉnh thoảng trao đổi những suy ngẫm, những tranh luận chắc chắn sẽ rất thú vị và bổ ích về những vấn đề được nêu ra trong các cuốn sách về Tây Nguyên, cả hôm qua lẫn hôm nay và ngày mai.

Hãy cùng nhau đi những bước đầu tiên, cho một công việc sẽ có thể là một sự nghiệp không nhỏ.

Danh sách các chuyên gia của Tủ sách Tây Nguyên (theo thứ tự Alphabet):

1. Ông Ngô Văn Doanh - Tổng biên tập tạp chí nghiên cứu Đông Nam Á
2. Ông Phạm Đức Dương - Chủ tịch Hội Nghiên cứu Đông Nam Á
3. Ông Tạ Đức - Nhà nghiên cứu văn hóa độc lập
4. Ông Nguyễn Văn Huy - Nguyên Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam
5. Ông Lưu Hùng - Phó Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam
6. Ông Nguyễn Văn Kự - Nhà nghiên cứu văn hóa, nhà nhiếp ảnh
7. Nhà văn Nguyên Ngọc
8. Bà Buôn Krong Tuyết Nhung - Giảng viên Đại học Tây Nguyên,
9. Ông Ngô Đức Thịnh - Nguyên Viện trưởng Viện Văn hóa dân gian Việt Nam
10. Ông Nguyễn Hữu Thông - Giám đốc Phân Viện nghiên cứu văn hóa Việt Nam tại Huế
11. Ông Nguyễn Quang Tuệ - Nhà nghiên cứu (Gia Lai)
12. Ông Nguyễn Quang Trọng - Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam
13. Bà Y Trung - Hiệu trưởng trường THCS huyện Đak Glei, tỉnh Kontum