Là tập cuối trong “Bộ ba sư phạm”, cuốn sách này triển khai những đề tài đã được trình bày trong Bộ óc được tổ chức tốt (La Tête bien faite) và Liên kết tri thức (Relier les connaisances). Những chủ đề này tự bản thân chúng đã cho phép kết nạp tất cả các bộ môn hiện có và thúc đẩy sự triển khai một tri thức với khả năng đáp ứng những thách thức của cuộc sống cá nhân, văn hóa và xã hội chúng ta.

Cuốn sách này cũng không bàn về toàn bộ những môn đang được dạy hoặc lẽ ra phải được dạy: nó chủ yếu trình bày bảy vấn đề cơ bản, những vấn đề này càng cần phải được giảng dạy hơn vì chúng hoàn toàn không được biết đến hoặc bị lãng quên.

Sự đui mù của nhận thức: Sai lầm và ảo tưởng

Điều đáng chú ý là giáo dục, nhằm truyền đạt tri thức, lại đui mù trước nhận thức của con người, những cơ cấu, những khuyết tật, những khó khăn, những xu hướng dẫn đến sai lầm và ảo tưởng của nó, và chẳng hề quan tâm gì đến việc làm cho người ta biết được cái nhận thức nghĩa là gì…

Những nguyên tắc để có một nhận thức thích đáng

Sự thắng thế của một nhận thức phân mảnh theo từng ngành, cái thường làm cho con người không thể chắp nối lại được các liên hệ giữa những bộ phận và các toàn thể, phải nhường chỗ cho một thứ nhận thức có khả năng nắm bắt những đối tượng trong bối cảnh, trong tổ hợp, trong tổng thể của chúng.

Giảng dạy về hoàn cảnh con người

Con người đồng thời mang các tính chất vật chất, sinh vật, tinh thần, văn hóa, xã hội, lịch sử. Chính cái nhất thể phức hợp của bản chất con người này lại là cái hoàn toàn bị phân rã ra thành nhiều ngành trong giáo dục, và ngày nay không thể biết được con người là thế nào, trong khi mỗi cá nhân, ở bất kỳ đâu, đúng ra phải hiểu và ý thức được đặc điểm phức hợp của cả căn cước riêng tư lẫn căn cước mình có chung với những con người khác.

Giảng dạy căn cước địa cầu

Nên giảng dạy lịch sử thời đại toàn cầu, bắt đầu bằng sự thông thương tất cả các lục địa với nhau từ thế kỷ XVI, chỉ ra bằng cách nào mà tất cả các thành phần của thế giới giờ đã trở nên hỗ tương-liên đới, nhưng không vì vậy mà che giấu những áp bức, thống trị đã hoành hành và đang còn tàn phá nhân loại.

Đương đầu với những bất xác định

Chưa bao giờ câu nói của nhà thơ Hy Lạp Euripide, cách đây hai mươi lăm thế kỷ lại cập nhật như thế: ”Điều chờ đợi đã không xảy ra và một vị thần đã mở đường đến điều không chờ đợi”. Từ bỏ những quan niệm có tính quyết định luận về lịch sử con người cho rằng có thể tiên đoán tương lai nhân loại, kiểm lại những sự kiện và biến cố lớn của thế kỷ này, tất cả đều bất ngờ, tính chất kể từ nay là ẩn số của cuộc phiêu lưu nhân loại, tất cả những điều đó phải thúc đẩy chúng ta sửa soạn tinh thần để đón nhận và đương đầu với cái bất xác định.

Giảng dạy sự thông cảm

Sự thông cảm cùng một lúc là phương tiện và mục đích của sự trao đổi giữa con người với nhau. Thế mà giáo dục nhằm mục đích làm cho con người cảm thông nhau lại hoàn toàn vắng bóng trong các nền giáo dục của chúng ta. Hành tinh này cần những thông cảm lẫn nhau từ mọi phía. Bởi tầm quan trọng của nó, cần có một đổi mới về tâm thức ở mọi cấp giáo dục và ở mọi giới tuổi nhằm phát triển sự thông cảm.

Đạo lý của nhân loại

Đạo lý phải tự hình thành trong các đầu óc từ việc ý thức được rằng con người cùng một lúc là cá nhân, là thành phần của một xã hội, và là thành phần của một loài. Chúng ta mang trong mỗi con người chúng ta cái thực tế bộ ba này. Vì thế, tất cả những phát triển thực sự của con người phải bao gồm sự phát triển cùng một lúc những độc lập cá nhân, những tham gia cộng đồng và cái ý thức mình thuộc về nhân loại.

THÔNG TIN KHÁC

MỤC LỤC

Dẫn nhập
Tóm tắt sơ bộ

Chương 1

1. Gót chân Achille của nhận thức

2. Sơ ấn (Imprinting) và sự chuẩn hóa

3. Trí tuệ học: sự chiếm hữu

4. Sự bất ngờ

5. Sự không chắc chắn (bất xác định) của nhận thức

Chương 2

1. Sự thích đáng trong nhận thức

2. Sự thông minh tổng quát

3. Những vấn đề chủ yếu

Chương 3

1. Bén rễ ↔ bật rễ của con người

2. Con người của con người

3. Unitas multiplex: Tính thống nhất và tính đa dạng

của con người

Chương 4

1. Thời đại toàn cầu

2. Di sản của thế kỷ XX

3. Căn cước và ý thức địa cầu

Chương 5

1. Bất xác định lịch sử

2. Lịch sử sáng tạo và hủy diệt

3. Một thế giới bấp bênh

4. Đương đầu với những bất xác định

5. Tính không đoán trước được về dài hạn

Chương 6

1. Hai sự hiểu nhau

2. Những chướng ngại cho sự hiểu lẫn nhau

3. Đạo lý của sự thông cảm

4. Ý thức về tính phức hợp của con người

5. Thông cảm, đạo lý và văn hóa toàn cầu

Chương 7

1. Vòng quay cá nhân ↔ xã hội: giảng dạy nền dân chủ

2. Vòng quay cá nhân ↔ loài: giảng dạy tính công dân địa cầu

3. Nhân loại như định mệnh toàn cầu

Về một thư mục