Kính thưa:

-          Hội đồng Sáng lập Dự án Sách Hay,
-          Hội đồng xét tuyển Giải thưởng Sách Hay và
-          Hội đồng trao giải Giải thưởng Sách Hay năm 2012

Thưa Quý vị và các bạn

Hôm nay tôi vô cùng xúc động lại được có mặt tại khách sạn REX sang trọng này lần thứ hai để nhận giải thưởng: lần thứ nhất là Giải thưởng Văn hóa Phan Châu Trinh năm 2010 và hôm nay là Giải thưởng Sách hay năm 2012 cùng với dịch giả Ngô Vũ. Đối với một người bình thường và đã ở gần tuổi thất thập như chúng tôi, đây là quả là một vinh hạnh lớn.

Trước hết, chúng tôi xin tỏ lòng cám ơn Hội đồng Sáng lập Dự án Sách Hay, Hội đồng xét tuyển và Hội đồng trao giải Giải thưởng Sách Hay đã ưu ái cho chúng tôi cơ hội được có mặt tại lễ trao giải hết sức long trọng này.

Tác phẩm gốc “Từ điển yêu thích bầu trời và các vì sao” của tác giả Trịnh Xuân Thuận, bản thân nó, đã là một quyển sách hay, chứa đựng nhiều thông tin bổ ích và hấp dẫn. Trong vài ba chục năm gần đây, nhờ những thành tựu vĩ đại của vật lý học và công nghệ, vật lý thiên văn đã tiến những bước dài mà thành công nổi bật của nó là chứng minh được rằng vũ trụ có một lịch sử, nó có điểm bắt đầu (Big Bang) và có một quá trình tiến hóa dẫn tới sự ra đời của các thiên hà, các ngôi sao và đỉnh cao của quá trình đó là sự ra đời của con người có trí tuệ có khả năng chiêm ngưỡng và đánh giá được vẻ đẹp của vũ trụ. Tất cả những diễn biến của quá trình tiến hóa đó đều được đề cập đến một cách phổ cập trong cuốn Từ điển… Nhưng không phải chỉ có thế. Thực ra cuốn sách này không phải là từ điển theo đúng định nghĩa thật chặt chẽ của nó. Tác giả không viết các mục từ một cách cô đọng, chính xác và khô khan như thường thấy trong các cuốn từ điển khác. Tất nhiên, ở đây tác giả vẫn đảm bảo sự chính xác khoa học của các khái niệm và giải thích, nhưng lại diễn đạt một cách đậm chất văn học và đầy cảm xúc. Các mục từ ở đây có độ dài ngắn rất khác nhau tùy theo từng thuật ngữ và chủ đề cần giải thích. Tác giả cũng thường xuyên có nhiều liên tưởng đến hội họa và âm nhạc, thấp thoáng nhiều suy tư triết học sâu sắc và những mối liên hệ với tôn giáo. Nói tóm lại, cuốn sách không phải là một cuốn từ điển khô khan về khoa học mà là một tác phẩm giàu màu sắc văn hóa, lại được viết bằng một thứ tiếng Pháp giàu chất văn học, được bạn đọc Pháp, trong đó có cả cố tổng thống Pháp François Mitterand, hết sức hâm mộ. Tác giả chỉ mượn hình thức từ điển để cho bạn đọc tiện tra cứu mà thôi. Có thể nói, chất văn học thấm đẫm trong tất cả các tác phẩm của Trịnh Xuân Thuận, vì vậy không phải ngẫu nhiên mà trong thông cáo báo chí của Hội đồng xét giải thưởng năm 2012 của Viện Pháp quốc gồm đại diện của 5 Viện Hàn Lâm nổi tiếng nhất nước Pháp đã nhất trí trao cho ông giải thưởng quốc tế Cino del Duca danh giá, một giải thưởng có giá trị lớn cả về vật chất lẫn tinh thần, trong đó đã đặc biệt nhấn mạnh tới tư cách nhà văn của tác giả Trịnh Xuân Thuận. Chỉ cần nói rằng các nhà văn nhà thơ lớn trên thế giới như Louis Borges (Achentina), Milan Kundera (Pháp gốc Séc) cũng đã từng được nhận giải thưởng này ít năm trước đó.

Chúng tôi có may mắn được “ăn theo” nhiều tác phẩm của Trịnh Xuân Thuận, trong đó có Từ điển yêu thích bầu trời và các vì sao. Khi dịch các tác phẩm này, ngoài việc đảm bảo tính chính xác khoa học của tác phẩm, tôi và anh Ngô Vũ đã cố gắng chuyển tải chất văn học mà tác giả đã rất dụng công để làm cho tác phẩm khoa học trở nên mềm mại và hấp dẫn, và trong nhiều trường hợp tác giả và bạn đọc đã phần nào hài lòng với sự nỗ lực đó của chúng tôi.

Hôm nay được vinh dự có mặt ở đây để nhận giải thưởng Sách Hay năm 2012, trước hết, chúng tôi xin cám ơn Nhà Xuất bản Tri Thức đã tin tưởng trao cho chúng tôi dịch cuốn sách này và đã đưa đến tay bạn đọc một cuốn sách đẹp và sang trọng. Chúng tôi cũng xin cám ơn nhiều bạn đọc đã ủng hộ, động viên công việc dịch thuật và giới thiệu sách phổ biến khoa học tinh hoa của chúng tôi trong hơn 10 năm qua. Và cuối cùng, chúng tôi xin cám ơn những người thân trong gia đình đã khích lệ và dành cho chúng tôi những điều kiện làm việc tốt nhất để hoàn thành dịch phẩm cả ngàn trang này.

Xin cám ơn Quý vị.

Thành phố Hồ Chí Minh, 20/9/2012

Phạm Văn Thiều

---------------------------

* Diễn từ nhận giải Giải thưởng Sách Hay 2012, hạng mục sách Tra cứu, mảng sách dịch.
* Tựa do BBT đặt