Ngày đăng : 30/08/2015

Tháng 8 - Sách hay nên đọc (tuần 4)


Đỉnh cao Đế quốc: Đà Lạt và sự hưng vong của Đông Dương thuộc Pháp, Eric T. Jennings, Bùi Thanh Châu & Phạm Viêm Phương dịch, Trần Đức Tài hiệu đính, ĐH Hoa Sen & Nxb Hồng Đức, 8/2015, 195.000 VNĐ

Đà Lạt được tạo dựng vào cuối thế kỷ 19 từ những dự định trái ngược và tranh chấp nhau: nó sẽ là một vườn ươm, một pháo đài chống bệnh tật, một trung tâm của quyền lực thực dân, một căn cứ quân sự, một đỉnh cao để từ đó thống lĩnh Đông Dương.

Các nhà qui hoạch thành phố này tìm cảm hứng ở nhiều nơi: tham khảo rất nhiều đến Petropolis ở Brazil, đến Baguio ở Philippines, đến Pháp và dãy Alps Thụy Sĩ, đến Côte d’Azur và đến những thị trấn đồi núi ở Hòa Lan mà lúc bấy giờ còn gọi là Hòa - Ấn (Netherland Indies). Nói cách khác, Đà Lạt hiện đại và hoàn cầu từ trong tinh chất. Vậy mà nó cũng là tỉnh lẻ: khu nghỉ dưỡng này nổi tiếng vì các phong cách vùng Basque, Bretagne, Normandie và Provence, chẳng hạn. Cuốn sách này khám phá những nguồn gốc và tiến hóa của Đà Lạt trong kỷ nguyên thuộc địa, khảo sát nhiều căng thẳng và nghịch lý trên đường đi của nó.

Đà Lạt sẽ còn quyến rũ mọi người lâu dài. Dường như nó gieo niềm hoài nhớ cho ngay cả một thế hệ trẻ Việt Nam, những người xem nó như một nơi chốn lãng mạn và thoát ly. Cảm nhận đương đại này, về nhiều mặt, là sự đứt đoạn với cảm nhận thực dân Pháp về Đà Lạt như một sự thay thế cho nước Pháp, một bản sao thu nhỏ của mẫu quốc.

Bí ẩn nữ tính, Betty Friedan, Nguyễn Vân Hà dịch, ĐH Hoa Sen & Nxb Hồng Đức, 8/2015, 684 trang, 185.000 VNĐ

Bước ngoặt, đột phá, kinh điển – những tính từ này chẳng xứng cho lắm với tầm nhìn tiên phong và ảnh hưởng lâu dài của cuốn Bí ẩn nữ tính, được xuất bản vào năm 1963. Bí ẩn nữ tính tiếp thêm năng lượng cho sự tái trỗi dậy của phong trào nữ quyền bằng mô tả đúng y chóc “vấn đề không tên”: những niềm tin và thể chế âm ỉ, những thứ đã hủy hoại lòng tin về khả năng tri thức của phụ nữ và giữ họ ở nhà. Viết vào thời mà phụ nữ trung bình kết hôn lần đầu ở tuổi thiếu niên và 60% nữ sinh đại học bỏ học để kết hôn – hoặc để ngăn mình khỏi trở nên ế ẩm – Betty Friedan đã bắt được những bực bội, khát khao bị ngăn trở của một thế hệ và cho phụ nữ thấy họ có thể giành lại đời mình như thế nào.

Friedan củng cố nhận thức sắc bén của mình bằng nghiên cứu trên diện rộng, bắt đầu với cuộc khảo sát bạn học ở Đại học Smith của mình 15 năm sau ngày họ tốt nghiệp. Phát hiện thấy nhiều người trong số họ phiền muộn nhưng chẳng thể chỉ ra nguyên do, bà đem nỗi thống khổ của họ bày ra trang giấy. Tuy nhiên, để chứng minh hoàn hảo cho hiện tượng mà Friedan phê bình trong sách, các tạp chí đã không sẵn lòng xuất bản tác phẩm của bà, và gạt vấn đề này sang một bên.

Friedan thành thạo làm dày thêm lập luận của mình trong Bí ẩn nữ tính bằng những suy ngẫm cá nhân, những phân tích tâm lý và thống kê, những phê bình chi tiết về truyền thông và quảng cáo đương đại, và vô số cuộc phỏng vấn với các bà nội trợ ngoại ô, những cuộc phỏng vấn dần dà đã khiến người Mỹ nhận thức rõ về cuộc đời bị hạn chế mà người ta đòi hỏi đàn ông, đàn bà phải sống. Cuốn sách của bà thuộc loại bán chạy trên toàn quốc, với hơn một triệu bản được bán ra trong vòng năm năm đầu. Từ khi xuất bản, nó không ngừng cảnh tỉnh đàn ông, đàn bà với những vấn đề cơ bản về sự bình đẳng và cam kết cá nhân.

Vừa là bản phân tích xã hội, vừa là bản tuyên ngôn, Bí ẩn nữ tính chứa đầy góc nhìn phơi bày, những giai thoại và cuộc phỏng vấn hấp dẫn, những cái nhìn sâu sắc, tươi mới, những thứ tiếp tục truyền cảm hứng.

Thú đọc sách, Charles Van Doren, Phan Quang Định, Trần Đức Tài hiệu đính, Công ty Sách Thời Đại & Nxb Trẻ, 8/2015, 546 trang, 180.000 VNĐ

Thú đọc sách” chia thành 15 chương khái quát về lịch sử tư tưởng phương Tây, khởi đi từ Homer – người mà Dante xưng tụng là nhà thơ vĩ đại nhất trong tất cả các nhà thơ – và kết thúc ở J. K. Rowling – mẹ đẻ của Harry Potter. Van Doren là người dẫn đường đáng tin cậy trong cuộc lãng du văn hóa này. Van Doren đóng vai trò như một sử gia văn-triết học, ông điểm qua phần lớn những tác giả cỡ bự của nhân loại và một số tác phẩm gắn liền với từng người: Thời đại hoàng kim với những Homer (Iliad, Odyssey), hay Herodotus (Sử ký); Thời trung cổ với những Augustine (Tự thú), Thomas Aquinas (Tổng luận thần học) hay Dante Alighieri (Thần khúc); Thời phục hưng với những Miguel de Cervantes (Don Quixote), hay Jean de La Fontaine (Thơ ngụ ngôn);Giữa hai cuộc chiến với những Virginia Woolf (Căn phòng riêng), Franz Kafka (Vụ án, Lâu đài), Ernest Hemingway (Truyện ngắn) hay Antoine de Saint-Exupéry (Hoàng tử bé)… Những lựa chọn trong sách (182 mục) là không đầy đủ và bằng góc nhìn của riêng cá nhân tác giả, bên cạnh đó là sự hiện diện của không ít tác giả xa lạ khác.

Độc giả có thể tìm thấy ở cuốn sách một thư mục có hệ thống về tác giả trải dài suốt 4000 năm (Homer, Plato, Aristotle, Epictetus, Augustine, Dante, Machiavelli, Descartes, Voltaire, Rousseau, John Locke, Goethe, Hegel, Mill, Dos, Tolstoi, Joyce, Kafka, Hemingway Orwell, Camus, Solzhenitsyn, Heller…); có thể tiếp nhận nội dung cuốn sách như một tài liệu nhập môn với chủ đề lịch sử văn học, triết học và khoa học; và mỗi độc giả có thể tham khảo cuốn sách mà thiết kế cho riêng mình chương trình đọc sách theo kỳ hạn 10 năm, việc này sẽ dễ dàng hơn với độc giả có vốn ngoại ngữ tốt (ví dụ tiếng Anh), sẽ khó khăn hơn cho độc giả chỉ đọc được tiếng Việt bởi những tác phẩm tốt được dịch ra tiếng Việt không được nhiều lắm. Các đơn vị làm sách có thể tìm thấy ở cuốn sách những gợi ý thú vị cho kế hoạch xuất bản, khai thác bản thảo…