Ngày đăng : 14/05/2015

Tháng 5 - Sách hay nên đọc (tuần 2)


Một phân tích kinh tế về chủ nghĩa can thiệp, Ludwig von Mises, Nhóm dịch, Nxb Tri Thức, 2015, 244 trang, 60.000 VND

Cuốn sách Chủ nghĩa can thiệp này được hoàn thành vào năm 1940, trước khi Mĩ chính thức tham gia vào Thế chiến II. Trong tác phẩm này, Mises đưa ra một góc nhìn sâu sắc hiếm thấy về các nền kinh tế trong chiến tranh, cụ thể là Đức Quốc xã thời Hitler và Phát xít Ý thời Mussolini. Ông cũng phê bình các Chính phủ Đồng minh trước thời Thế chiến II, coi chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa can thiệp là vượt trội hơn so với các phương pháp sản xuất của chủ nghĩa tư bản. Sự thật, ông phê bình sự thiếu chuẩn bị về quân sự của các Chính phủ Đồng minh, dẫn đến việc họ trở thành con mồi cho những chiến dịch tuyên truyền chống lại chủ nghĩa tư bản, thêm nữa họ cũng nỗ lực quá mức trong việc ngăn chặn nạn đầu cơ trục lợi trong chiến tranh thay vì tạo ra một môi trường kinh tế có lợi cho sản xuất vũ khí.

Ludwig von Mises (1881-1973) là một trong những nhà kinh tế học và chính trị học nổi bật nhất thế kỉ XX. Ông là người đứng đầu, đồng thời là người củng cố và hệ thống hoá Trường phái kinh tế học Áo. Các tác phẩm nổi bật của ông gồm: The Theory of Money and Credit (1912, 1953); Socialism: An Economic and Sociological Analysis (1922, 1932, 1951); Liberalismus (1927, 1962),Bureaucracy (1944, 1962); Human Action: A Treatise on Economics (1949, 1963, 1966, 1996); Planning for Freedom (1952, 1962, 1974, 1980); Theory and History: An Interpretation of Social and Economic Evolution (1957)

Cuộc đời và sự nghiệp của Ludwig von Mises trải dài từ năm 1881 đến năm 1973. Ông sinh trưởng tại đế quốc Áo-Hung ở châu Âu lục địa và là người phát ngôn nổi bật trong nhiều năm của trường phái kinh tế học sau này được gọi là trường phái kinh tế học Áo. Trường phái lí thuyết này không giống với các trường phái kinh tế học khác ở chỗ nó không quan tâm đến những đại lượng gộp, những con số lớn hay những số liệu trong quá khứ.

Những câu chuyện thành Rome, Alberto Moravia, Thanh Gương dịch, Nxb Trẻ, 2015, 272 trang, 70.000 VND

20 truyện ngắn của đại văn hào Ý Alberto Moravia lấy bối cảnh thành phố Roma, thủ đô của20 truyện ngắn của đại văn hào Ý Alberto Moravia viết về xã hội Ý sau Thế chiến thứ hai, tại thủ đô của đế quốc La Mã xưa đã suy tàn. Truyện lấy bối cảnh một thành phố Roma đang bỏ lại sau lưng hai thập kỷ đen tối dưới chế độ phát xít và chiến tranh để bước vào giai đoạn xây dựng thời hậu chiến. Những câu chuyện cười ra nước mắt phơi bày những trò gian xảo và lưu manh vì sự sống của một bộ phận thị dân nghèo Roma và những người “nhà quê” trôi dạt lên những khu ổ chuột quanh Roma; cạnh đó là thói học đòi trưởng giả của những kẻ mới phất.

Qua những truyện ngắn này, độc giả có thể thấy được tính cách, cách sống và phương thức hành xử của người Ý trong những năm đói nghèo. Giữa sự gian xảo, lừa gạt, chợ búa, ngồi lê đôi mách vẫn ấm áp tình bạn, tình hàng xóm, tình yêu.

Không chỉ là những tác phẩm văn chương sâu sắc, ý nhị mà mỗi người đều có thể soi thấy mình trong đó, quyển sách còn là một chỉ dấu về văn hóa Ý đầy bản sắc và những con người Ý bạo liệt trong cuộc sống và tình yêu, nhưng không kém phần hài hước.

Chính sách các số lớn – Lịch sử lí tính thống kê, Alain Desrosières, Nxb Tri Thức, 2015, 608 trang, 170.000 VND

Tác phẩm xuất sắc này, mà lần xuất bản đầu tiên năm 1993 được nồng nhiệt đón nhận, tập hợp nhiều lĩnh vực cho tới lúc bấy giờ chưa được nối kết với nhau : lịch sử khoa học và lịch sử chính trị. Sách tái hiện lịch sử của Nhà nước, của các thống kê, của các cơ quan thống kê lẫn lịch sử của sự mô hình hóa nền kinh tế, tất cả các lĩnh vực này vốn chỉ chậm chạp sáp lại gần nhau.

Bằng cách tái hiện lại những dè dặt, ngẫu nhiên và tranh luận xác định “lí tính thống kê”, sách này không chỉ dành riêng cho các nhà lịch sử về khoa học, các nhà kinh tế, các chuyên gia về khoa học chính trị nhưng còn muốn mở ra một cuộc thảo luận với công chúng rộng rãi được/bị các thiết bị thống kê này thăm dò. 

Alain Desrosières (1940-2013), cựu sinh viên Trường Bách Khoa Paris, chuyên gia của Viện quốc gia thống kê và nghiên cứu kinh tế (INSEE / Tổng cục thống kê Pháp), nhà xã hội học và sử gia thống kê học, thành viên của Trung tâm Alexandre Koyré (CNRS-EHESS / Trung tâm nghiên cứu khoa học - Trường Cao học các khoa học xã hội) về lịch sử các khoa học, nổi danh trong cộng đồng khoa học với tác phẩm được dịch ra nhiều thứ tiếng : Chính sách các số lớn. Lịch sử của lí tính thống kê (1993). 

Quản trị dựa vào tri thức, Ikujiro Nonaka - Ryoko Toyama & Turo Hirata, Võ Kiều Linh dịch, DT Books & Nxb Thời Đại tái bản, 2015, 504 trang, 130.000 VND

Theo triết học về quá trình, tri thức không phải là vật chất hay sự vật tĩnh tại, mà là một quá trình (process) luôn thay đổi trong tương tác của một phạm vi các mối quan hệ luôn mở rộng. Vì vậy, để hiểu được tri thức, chúng ta phải xét đến quá trình con người tương tác và thay đổi. Lý thuyết của Nonaka xem tri thức là một quá trình năng động, xem doanh nghiệp là một chủ thể biện chứng trong các mối quan hệ chủ động với môi trường. Sự tồn tại của tri thức và của doanh nghiệp không độc lập với môi trường mà nằm trong môi trường, trong mối quan hệ với các đối tượng khác, xuất hiện trong tương tác với đối tượng khác, và định hình lại bản thân và đối tượng khác cùng với môi trường thông qua những tương tác đó. Lý thuyết sáng tạo tri thức dựa trên quan điểm xem thế giới với mọi vật trong đó là một "dòng chảy" (flow) liên tục

Nonaka cho rằng: "Những nguyên tắc quản lý truyền thống không còn thích hợp cho quản lý tri thức và nên được điều chỉnh, để những năng lực dựa trên tri thức (knowledge-based capability) của công ty có thể được quản lý một cách hiệu quả. Các ý niệm truyền thống về chiến lược, quản lý nhân lực, tài chính, và tiếp thị cũng nên được xem xét lại và điều chỉnh, nhằm quản lý những tri thức phục vụ cho lợi thế cạnh tranh".

"Quản trị tri thức" (knowledge management) có lẽ là lĩnh vực mới nhất trong quản trị nói chung, với lịch sử chỉ khoảng 30-40 năm trở lại đây mà thôi, nhưng đã có những bước tiến vũ bão, nhất là ở những công ty và những quốc gia phát triển chủ yếu dựa vào công nghệ /tri thức/ bí quyết... Và nhờ vào mô hình kinh tế và mô hình doanh nghiệp "dựa vào tri thức" này mà nhiều công ty và một số quốc gia đã, đang và sẽ tiếp tục dẫn đầu.