Ngày đăng : 17/04/2014

Để đừng bất ngờ trong thời đại số


Hành xử thế nào trong thời đại số ở cấp độ cá nhân, công ty hoặc quốc gia khi cuộc cách mạng dữ liệu mang tới vô số lợi ích nhưng khiến các chính phủ trở nên “khó lèo lái, gây ảnh hưởng lên công dân”?

Và còn nhiều điều mà có thể bạn chưa hình dung, theo Sống sao trong thời đại số? (*).

1. Ngày 4-4, một tòa án Ankara ra phán quyết bãi bỏ lệnh cấm YouTube của Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ và chỉ cho phép tiếp tục khóa 15 đoạn video chỉ trích chính quyền. Lý do của phán quyết này là vì “lệnh cấm toàn bộ YouTube là quá rộng” nên chỉ có thể cấm lưu hành một số video clip cụ thể.

Khác với phán quyết một ngày trước đó (3-4) về bãi bỏ lệnh cấm sử dụng mạng xã hội Twitter do Tòa án hiến pháp đưa ra - là quyết định của tòa hiến pháp và không thể thay đổi, phán quyết bãi bỏ lệnh cấm YouTube có thể được chuyển lên tòa thượng thẩm và có thể bị đảo ngược!

Được biết, các lệnh cấm Twitter (vào ngày 20-3) rồi YouTube (ngày 27-3), được Thổ Nhĩ Kỳ đưa ra do trong cao trào vận động bầu cử 30-3, nhiều đoạn băng được tung lên các mạng xã hội này mà Thủ tướng Erdogan cho rằng đã “bóp méo sự thật, làm ảnh hưởng an ninh quốc gia và vi phạm cuộc sống riêng tư”.

2. Lạm dụng công nghệ số cũng đang mang tới những hậu quả không kém nghiêm trọng cho các cá nhân. Như trường hợp của Jofi Joseph - nhân viên trong Bộ tham mưu an ninh quốc gia của Nhà Trắng.

Dưới nickname @natsecwonk, từ năm 2011 Jofi Joseph lên Twitter chỉ trích hoặc cười cợt hình thức và tri thức của một số quan chức, không chừa cả các cố vấn an ninh quốc gia Tom Donilon và Ben Rhodes, hay Ngoại trưởng John Kerry. Sau khi xác minh, tháng 10-2013 Nhà Trắng đã quyết định cho Jofi Joseph nghỉ việc.

3. Tuy nhiên, mạng xã hội lại là “đất vàng” cho một số công ty. Một tiết lộ của Công ty tín dụng Lendo (Mỹ) trên The Economist cho biết công ty này đánh giá tiềm năng khách hàng từ mạng xã hội mà họ tham gia: Lendo vào Facebook bạn bè của người muốn vay tiền để đánh giá khả năng tài chính của đương sự, hoặc xem nhân thân của họ trên trang Linkedln để tính xem chủ tài khoản ấy có đủ khả năng trả tiền, chẳng hạn cho khoản vay mua ôtô hay không?

Tương tự là Kreditech, hiện đang cho vay 10 triệu khoản nợ hằng năm bằng cách đánh giá tiềm năng khách hàng qua các tài khoản eBay hoặc Amazon mà họ tự nguyện cung cấp!

Ba thực tế sống động này cũng chỉ là ba minh họa nhỏ cho những đặc thù của thời đại số ta đang sống. Và sẽ còn những bất ngờ nào? Ta nên chuẩn bị ra sao? Có lẽ trong hành trang của bạn nên có thêm The new digital age. Quyển sách của Eric Schmidt và Jared Cohen mô tả những cách thức mà thế giới ảo có thể tác động để làm thế giới thật trở nên tốt đẹp hơn, tệ hơn hay đơn giản là khác đi.

Trong bảy chương, chương về nhân thân có thể được đánh giá là gần gũi nhất bởi mỗi chúng ta đang va đập với những vấn đề của kỷ nguyên số từng ngày. Hai đồng tác giả lưu ý trong thập niên tới, dân số của thế giới ảo sẽ vượt quá dân số trên Trái đất.

Nếu hiện nay nhân thân trên mạng chưa đến nỗi lấn át nhân thân thật của ta và “những chiến dịch bêu xấu hay những mối thù hận trên mạng chỉ liên quan đến những nhân vật của công chúng”, thì trong tương lai “nhân thân của chúng ta sẽ ngày càng được xác định bởi hành vi và các mối quan hệ ảo. Quá khứ được ghi lại rất chi tiết của ta trên mạng sẽ tác động đến triển vọng của chúng ta...

Khả năng ai đó có thể truy cập, sử dụng hay thao túng những khía cạnh nhân thân nào đó của chúng ta trên mạng sẽ gia tăng”. Có thể chúng ta sẽ phải chứng kiến việc “giết người để bảo vệ danh dự ảo” chỉ là một trong rất nhiều dự báo của hai tác giả!

Giới truyền thông có thể tham khảo viễn cảnh của cuộc khủng hoảng đưa tin theo hình dung của  Eric Schmidt và Jared Cohen. Việc có nhiều đối tượng mới tham gia truyền tin sẽ khiến các “hãng truyền thông lớn bớt thời gian tường thuật và dành nhiều thời gian hơn để xác minh tin tức và sàng lọc độ tin cậy của dữ liệu”, như họ dự phóng.

Chương về các nhà nước tương lai đem lại những khái niệm mới, khi Internet, theo quá trình phát triển, sẽ bị phân mảnh và rồi trở nên giống thế giới thật với đầy rẫy sự chia rẽ nội bộ và lợi ích khác nhau.

Hai đồng tác giả tiên đoán về một hình thức visa trên Internet sẽ xuất hiện, như là một phương pháp ngăn chặn sự di chuyển thông tin theo cả hai hướng, và thế giới có thể sẽ chứng kiến người xin tị nạn Internet đi tìm tự do trong không gian ảo! Và rồi những nhà nước cảnh sát phiên bản 2.0 sẽ xuất hiện ra sao?

Eric Schmidt là một trong những nhà lãnh đạo hàng đầu của thung lũng Silicon, trong khi Jared Cohen là giám đốc Viện chính sách Google Ideas. Bằng kinh nghiệm và kiến thức, họ đã vẽ nên những viễn cảnh của thời đại số, mà chắc chắn sẽ mang tới cho bạn nhiều bất ngờ.

Minh Nhiên
Nguồn: Tuổi Trẻ

(*): Nguyên tác: The new digital age, Eric Schmidt và Jared Cohen. Bản tiếng Việt: Sống sao trong thời đại số?, người dịch: Hoàng Thạch Quân, NXB Trẻ, 2014.